Nhiều tác giả cho rằng khi dùng statin với liều cao như ở các công trình nêu đoạn trên, mặt lợi ích mang lại đã bị giảm đi nhiều do có các tác dụng phụ của statin ở liều gần với liều độc. Điều này càng được quan tâm sau khi cerivastatin bị ngừng lưu hành do gây ra tỷ lệ cao các trường hợp tiêu cơ vân. Liều cerivastatin cần để giảm LDL-C xuống 30 đến 45% sẽ kéo theo bệnh về cơ với một tỷ lệ cao ở mức không chấp nhận được. Có thể là các statin là một họ thuốc có một hiệu quả điều trị giống nhau (hạ nồng độ lipid máu), nhưng một thuốc này lại có độc tính hơn thuốc khác, hoặc lại có một tác dụng khác ngoài tác dụng hạ nồng độ lipid máu làm giảm bớt các sự cố về tim mạch. Sau đây là một số tác dụng phụ thường gặp nhất của các statin:
1. Các bệnh về cơ
Bệnh về cơ (myopathy) là tên gọi chung về những bệnh gây ảnh hưởng đến cơ mà dấu hiệu đặc trưng là yếu cơ. Tuy nhiên, chữa bệnh về cơ gắn liền với việc dùng statin là nói lên các vấn đề về cơ do statin gây ra, chủ yếu là những vấn đề sau:
a. Đau cơ: Dùng statin hay gây đau cơ, nhưng statin cũng thường gây bệnh về cơ không kèm theo đau, mà chỉ thấy yếu cơ. Nếu bệnh nhân phản ánh chỉ thấy đau cơ, không kèm yếu cơ, thì bệnh về cơ này thường không được nhận định là do statin gây ra.
b. Viêm cơ: Bệnh viêm cơ có thể xác nhận qua sinh thiết cơ. Sinh thiết cho phép khẳng định chính xác bệnh viêm cơ do statin, nhưng lại ít được thực hiện do gây đau. Test thử định lượng creatinin phosphokinase trong huyết thanh (CPK) dùng để xác định sự hủy hoại mô cơ do statin hay được sử dụng hơn. Nhưng một công trình mới đây cho thấy có nhiều bệnh nhân được xác định viêm cơ qua sinh thiết, trong khi nồng độ CPK vẫn có giá trị bình thường. Cho nên những công trình nghiên cứu tìm tỷ lệ bệnh về cơ khi dùng statin mà chỉ dựa vào triệu chứng đau cơ hoặc vào nồng độ CPK thường cho những kết quả không chính xác.
c. Tiêu cơ vân: Là trạng thái nặng nhất trong các bệnh về cơ do statin. Mô cơ bị viêm, bị phân hủy với lượng lớn. Myoglobin là thành phần chủ yếu của mô cơ sẽ được giải phóng và thâm nhập vào máu; sau đó, protein này được đào thải qua thận. Do thận không thể xử lý được một lượng lớn protein, nên thận bị quá tải và bị hư hại. Hiện tượng tiêu cơ vân sẽ dẫn tới tử vong, nếu thận bị hư đến mức ảnh hưởng đến các cơ quan khác. Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp tiêu cơ vân chưa nặng đến mức có thể gây tử vong, nhưng cần phải ngừng ngay thuốc, phải nhập viện và theo dõi chức năng thận và hủy hoại mô cơ.
Phần lớn các nghiên cứu trên lâm sàng cho thấy bệnh về cơ xuất hiện ở 1% bệnh nhận nghiên cứu. Nhưng trong số này, nhiều bệnh nhân có những tiêu chí nói lên là có nguy cơ phát triển bệnh về cơ, nên lẽ ra cần loại ra không được tham gia nghiên cứu. Những người có nguy cơ cao phát triển bệnh về cơ gồm có: Nữ giới (do nữ giới có khối lượng cơ ít hơn nam giới), người cao tuổi, người có bệnh về gan, thận, những bệnh nhân dùng đồng thời các thuốc có thể làm tăng nồng độ statin trong máu. Việc dùng statin đồng thời với nhiều loại thuốc khác cũng có thể gây bệnh về cơ do tương tác có hại.
Những thuốc này gồm có: Các loại thuốc khác làm hạ cholesterol (như gemfibrozil, fenofibrat, niacin). Tuy nhiên, chưa phải là hoàn toàn chống chỉ định dùng các statin đồng thời với những thuốc này, nhưng sự kết hợp thuốc có làm tăng nguy cơ phát triển bệnh về cơ và phải có chỉ định của bác sỹ chuyên khoa.
Ta cũng biết rằng các statin hầu hết được chuyển hóa nhờ hệ enzym cytochrom P450, mà chính là CYP3A4. Các thuốc có tác dụng ức chế hệ enzym này sẽ làm tăng nồng độ statin trong máu, từ đó làm tăng nguy cơ xuất hiện các bệnh về cơ. Trong số các thuốc trên, có thể kể:
Sinh lý
(.pdf)
